Vizita e liderit kinez Xi Jinping në Serbi, aleatin evropian, të martën përkon me një datë simbolike: 25 vjetorin e bombardimit të ambasadës kineze në Beograd gjatë luftës ajrore të NATO-s për Kosovën.

Avionët amerikanë hodhën pesë bomba në kompleksin e Ambasadës Kineze në kryeqytetin serb më 7 maj 1999, duke i vënë flakën dhe duke vrarë tre shtetas kinezë. Njëzet persona të tjerë u plagosën nga bombardimi, i cili ka rënduar që atëherë marrëdhëniet mes dy fuqive, raporton AP.

Xi iu referua bombardimeve në një shkrim të botuar në gazetën serbe “Politika” të martën, duke thënë se “ne nuk duhet të harrojmë se sot 25 vjet më parë, NATO bombardoi paturpësisht Ambasadën Kineze në Jugosllavi”, sipas përkthimeve të transmetuara nga media shtetërore kineze.

“Populli kinez vlerëson paqen, por kurrë nuk do të lejojë që tragjeditë historike të ndodhin më”, shtoi Xi.

Aleanca ushtarake perëndimore kishte nisur luftën ajrore në mars të atij viti për të detyruar Sllobodan Millosheviqin, liderin e atëhershëm të Jugosllavisë, që t’i jepte fund një sulmi brutal kundër shqiptarëve në Kosovë.

Në atë kohë, ShBA-ja kërkoi falje dhe thanë se bombardimi i ambasadës ishte një gabim që ndodhi për shkak të inteligjencës së gabuar. Objektivi i synuar, tha Uashingtoni, ishte selia e një eksportuesi shtetëror serb të armëve, i vendosur në të njëjtën rrugë, disa blloqe më tutje.

“Imagjinoni që dikush, qoftë edhe rastësisht, do të godiste një Ambasadë Amerikane diku nëpër botë. Reagimi do të ishte i menjëhershëm”, tha Sven Biscop, një profesor i politikës së jashtme dhe të sigurisë evropiane në Universitetin e Gentit dhe Institutin Egmont.

“Pra, për një vend si Kina, është gjithashtu e qartë se kjo është një gjë e madhe”, shtoi ai. “Dhe, sigurisht, nuk është harruar”.

Protestuesit e zemëruar në Kinë sulmuan ndërtesat diplomatike të ShBA-së, ndërsa bombardimi nxiti ndjenja anti-amerikane dhe spekulime se sulmi ishte i qëllimshëm dhe jo aksidental. Mosbesimi mbi incidentin ka vazhduar edhe sot e kësaj dite.

“Ne ndoshta kurrë nuk do ta dimë përfundimisht, ashtu-kështu”, tha Biscop. “Por një gjë është e sigurt. Në luftë, incidente të tilla ndodhin, dhe unë zakonisht prirem të shkoj për shpjegimin më të thjeshtë në vend që të përpiqem të shpik teori të ndërlikuara”.

Ndërsa tensionoi marrëdhëniet e Pekinit me ShBA-në, bombardimi i ambasadës solli Kinën dhe Serbinë më afër njëra-tjetrës. Kina u bë investuesi më i madh direkt i huaj i Serbisë dhe partneri i dytë më i madh tregtar pas Bashkimit Evropian.

Pekini kundërshtoi fushatën e bombardimeve të NATO-s dhe që atëherë ka mbështetur përpjekjen e Beogradit për të kundërshtuar pavarësinë e Kosovës, mbështetur nga Perëndimi. Në këmbim, Serbia ka qenë një aleate besnike e Pekinit dhe ka hapur dyert e saj pa kufizim për miliarda dollarë investime kineze, edhe pse zyrtarisht kërkon anëtarësimin në BE.

Shenjat e ndjenjave pro Kinës ishin qartë të dukshme përpara vizitës së Xi të martën dhe të mërkurën. Në Beograd, një flamur i madh kinez u vendos në një rrokaqiell përgjatë një rruge që të çon në qytet nga aeroporti. Flamujt më të vegjël kinezë dhe serb mund të shiheshin në qendër të qytetit dhe përgjatë një autostrade.

Avionët e forcave ajrore të Serbisë MiG-29 shoqëruan avionin presidencial të Xi në aeroportin e Beogradit.

Xi mbërriti nga Franca dhe më vonë do të udhëtojë në Hungari si pjesë e turneut të tij të parë evropian në pesë vjet.

Ai pritet të vizitojë vendin e ish-ambasadës në Beograd dhe të bëjë nderimet e tij për viktimat e bombardimeve. Një qendër kulturore kineze tani qëndron në vendin ku dikur ndodhej ambasada.

Kompleksi thuhet se përfshin një institut Konfuci, seminare, ekspozita, zyra, hapësirë banimi dhe një hotel. Ajo shihet si një simbol i ndikimit në rritje të Kinës në Serbi dhe në mbarë Evropën.

Pranë institutit, një grup vizitorësh nga Kina fundjavën e kaluar u përkulën përpara një monumenti të thjeshtë me mermer të zi dhe vendosën lule për nder të viktimave të bombardimit të vitit 1999. Një mbishkrim në monument në gjuhën kineze dhe angleze thotë: “Nderoni dëshmorët, ushqeni paqen”.

Mediat në Serbi ndërkaq kanë raportuar se pjesë e delegacionit kinez janë 400 persona ndërsa edhe do të nënshkruhen 29 marrëveshje.